Υπάρχει συχνά η αντίληψη
ότι μόνο ιδιαίτεροι άνθρωποι είναι δημιουργικοί,
δηλαδή πως η δημιουργικότητα είναι ένα σπάνιο ταλέντο...
Αυτή η πεποίθηση ενισχύεται
από ιστορίες δημιουργικών προτύπων,
όπως η Μάρθα Γκράχαμ, ο Πάμπλο Πικάσο,
ο Άλμπερτ Αϊνστάιν και ο Τόμας Έντισον.
Οι επιχειρήσεις διακρίνουν συνήθως το δυναμικό τους
σε δύο ομάδες:
τους «δημιουργικούς» και τους «κουστουμάτους».
Συνήθως, καταλαβαίνεις ποιοί είναι οι δημιουργικοί
επειδή δεν φοράνε κουστούμι.
Φοράνε τζην και έρχονται καθυστερημένοι,
επειδή πάλευαν με μια ιδέα...
Ο καθένας διαθέτει τεράστιες δημιουργικές ικανότητες.
Μια κουλτούρα δημιουργικότητας
πρέπει να περιλαμβάνει τους πάντες,
όχι μόνο κάποιους λίγους.
Υπάρχει συχνά η αντίληψη πως η δημιουργικότητα
αφορά σε κάποιες ιδιαίτερες δραστηριότητες,
όπως οι τέχνες, η διαφήμιση, το ντιζάιν ή το μάρκετινγκ.
Όλοι αυτοί οι τομείς μπορούν να είναι δημιουργικοί·
αλλά και οτιδήποτε άλλο μπορεί,
όπως π.χ. οι φυσικές επιστήμες, τα μαθηματικά,
η διδασκαλία, η δουλειά με ανθρώπους, η ιατρική,
η προπόνηση μιας αθλητικής ομάδας
ή η διεύθυνση ενός εστιατορίου.
Η δημιουργικότητα είναι εφικτή
οποτεδήποτε κάνουμε χρήση της νοημοσύνης μας.
Τις δεκαετίες του ’70 και του ’80, ένα πτυχίο πανεπιστημίου αποτελούσε διαβατήριο για την εργασία.
Υπάρχουν πολλοί καλοί λόγοι
για να αποκτήσει κανείς ακαδημαϊκή μόρφωση.
Η διαδικασία θα πρέπει από μόνη της
να αξίζει τον κόπο, και πράγματι
τα καλύτερα ακαδημαϊκά προγράμματα τον αξίζουν.
Αλλά η ακαδημαϊκή μόρφωση είναι επίσης
και ένα είδος νομίσματος:
έχει μια συναλλακτική αξία στην αγορά εργασίας
ή στην ακόμα υψηλότερη εκπαίδευση.
Τα πανεπιστημιακά πτυχία είχαν κάποτε
υψηλή αξία στην αγορά,
επειδή ήταν σχετικώς λίγοι εκείνοι που τα διέθεταν.
Το 1970, την εποχή των παλαιών εκβιομηχανισμένων οικονομιών
περίπου 1 στους 20 πήγαινε στο πανεπιστήμιο.
Η σημερινή αναλογία είναι ένας στους τρεις
και θα φτάσει ένας στους δύο.
Σύμφωνα με την UNESCO, ο αριθμός των ανθρώπων
που θα αποκτήσουν επίσημα εκπαιδευτικά προσόντα
μέσα στα επόμενα 30 χρόνια, θα ξεπεράσει το άθροισμα
των πεπαιδευμένων απ’ αρχής της ιστορίας.
Κατά συνέπεια, η αγοραστική αξία
των πτυχίων κατρακυλά.
Απαιτείται πλέον κάτι περισσότερο
για να ξεπεράσει κανείς το πλήθος.
Οι θέσεις που απαιτούσαν κάποτε απλά ένα πτυχίο,
απαιτούν σήμερα μεταπτυχιακό δίπλωμα
ή ακόμα και διδακτορικό.
Σήμερα πιστεύουμε ότι διευρύνοντας την εκπαίδευση
και αναβαθμίζοντας τα εκπαιδευτικά πρότυπα,
θα πάνε όλα καλά...
Νομίζουμε ότι στο τέλος,
αν όλοι έχουν από ένα διδακτορικό,
θα έχουν άπαντες μερίδιο στην εργασία.
Δεν θα έχουν όμως...
Το ζήτημα δεν είναι ότι υποβαθμίζονται
τα ακαδημαϊκά μας πρότυπα.
Το πραγματικό ζήτημα είναι ότι τα ίδια τα θεμέλια,
πάνω στα οποία έχουν χτιστεί τα υπάρχοντα εκπαιδευτικά συστήματα, μετακινούνται κάτω από τα πόδια μας.
Μέρος της αρχής της γραμμικότητας
είναι και η ιδέα πως η εκπαίδευση
είναι βασικά μια προετοιμασία για κάτι
που πρόκειται να γίνει αργότερα.
Αυτός είναι και ο λόγος που η εκπαίδευση είναι ακόμα
κατά βάση εστιασμένη στα παιδιά και τους νέους ανθρώπους.
Αυτό το σύστημα το αποκαλούν και μοντέλο-ρεζερβουάρ:
στα νιάτα σου φουλάρεις το ρεζερβουάρ
των εκπαιδευτικών καυσίμων σου με ποσότητα,
που υποτίθεται ότι θα σου φτάσει
για το ταξίδι της υπόλοιπης ζωής σου.
Στην πράξη βέβαια, οι περισσότεροι άνθρωποι
αφήνουν το σχολείο πίσω τους
με μισογεμισμένο ρεζερβουάρ
– έχουν πάρει μια απλώς βασική ποσότητα
και αν στον δρόμο ξεμείνουν,
είναι πολύ λίγα τα διαθέσιμα βενζινάδικα...
Κατά την περίφημη έκφραση του Σωκράτη,
«Η εκπαίδευση είναι το προσάναμμα μιας φλόγας,
όχι το γέμισμα ενός αγγείου».
Κάθε μαθητής έχει διαφορετικά ενδιαφέροντα
και μαθησιακό στυλ.
Το τι και το πώς διδάσκονται οι μαθητές
θα πρέπει να κινητοποιεί τις δυνάμεις τους,
τη φαντασία τους
και τον διαφορετικό τους μαθησιακό τρόπο.
Κανείς δεν μπορεί να υποχρεωθεί να μάθει
παρά τη θέλησή του.
Η μάθηση είναι προσωπική επιλογή.
Bέβαια, υπό συνθήκες καταναγκασμού και ποινών,
ακόμα και ο πιο απρόθυμος μαθητής
θα παπαγαλίσει με μισή καρδιά κάποιες ιδέες,
προκειμένου να αποφύγει δυσάρεστες συνέπειες.
Όμως το πνεύμα της δημοκρατικής εκπαίδευσης
απαιτεί οι μαθητές να μαθαίνουν εκούσια.
Αν η δημόσια εκπαίδευση ήταν εξατομικευμένη,
πολύ λιγότεροι μαθητές θα την εγκατέλειπαν.
Κάποιοι ισχυρίζονται ότι η εξατομικευμένη εκπαίδευση
για κάθε μαθητή είναι μια χίμαιρα:
θα ήταν πολύ κοστοβόρα και οι δάσκαλοι
πολύ απλά δεν θα μπορούσαν να αφιερώσουν
σε κάθε μαθητή τον απαραίτητο χρόνο και προσοχή.
Δύο είναι οι απαντήσεις σ’ αυτό το επιχείρημα.
Η πρώτη είναι ότι δεν υπάρχει απολύτως
καμία άλλη εναλλακτική διέξοδος.
Η εκπαίδευση ή είναι προσωπική ή δεν είναι τίποτα.
Η εξατομικευμένη μάθηση είναι επένδυση, όχι κόστος.
Η δεύτερη απάντηση είναι ότι η εξατομικευμένη μάθηση είναι εφικτή για κάθε μαθητή.
Ένας από τους τρόπους που μπορεί να γίνει αυτό είναι
μέσα από τη δημιουργική χρήση των νέων τεχνολογιών.
Κάποια από τα πιο ισχυρά εργαλεία που επινοήθηκαν ποτέ
για την προώθηση της δημιουργικότητας, της επικοινωνίας και της συνεργασίας, προσφέρουν σήμερα πρωτοφανείς ευκαιρίες για εξατομικευμένη εκπαίδευση:
μπορούν να θρέψουν τα ενδιαφέροντα, τις ικανότητες
και το μαθησιακό στυλ κάθε μαθητή...
(Από το βιβλίο "Άλλη λογική", Ken Robinson, εκδ. Εν Πλω)
Ένα συγκλονιστικό κείμενο
που σε προβληματίζει,
σε φέρνει μπροστά στις ευθύνες σου,
σε απενοχοποιεί,
σε πάει κυριολεκτικά σε μια άλλη λογική...
Μακάρι τα αναλυτικά μας προγράμματα
να ήταν προς αυτή τη λογική...
Ένα βιβλίο που προτείνω
ανεπιφύλακτα!
Y.Γ.: Θα επανέλθω σίγουρα και με επόμενη ανάρτηση...
